Kadra penitencjarna grudziądzkiej jednostki uczestniczyła w szkoleniu na temat autyzmu, które poprowadziły przedstawicielki Stowarzyszenia Pomocy Osobom Autystycznym SEZAM. Szkolenie zostało zorganizowane w ramach pracy zespołu do spraw zapewnienia dostępności osobom ze specjalnymi potrzebami.

SEZAM

Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym „Sezam” w Grudziądzu od 8 lat prowadzi Ośrodek Terapii dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem „Sezamie otwórz się”. Obecnie opieka terapeutyczną objętych jest 38 dzieci. W ośrodku prowadzona jest rehabilitacja dzieci poprzez prowadzenie terapii podstawowej - behawioralnej i terapii wspomagających grupowych. Terapia behawioralna prowadzona jest metodą jeden na jeden (jedno dziecko - jeden terapeuta). Dzieci - w zależności od wieku otrzymują tygodniowo 15 godzin terapii (dzieci małe uczęszczające do przedszkola, do szkoły do pierwszej klasy). Dzieci starsze - od drugiej klasy szkoły podstawowej - otrzymują tygodniowo 7,5 godzin terapii behawioralnej. Terapeuci pracują z dziećmi na podstawie programów terapeutycznych opracowanych przez superwizorów, którzy sprawują nadzór merytoryczny terapii naszych dzieci Superwizje dla każdego dziecka odbywają się trzy razy w roku - po każdej superwizji programy terapeutyczne są uaktualniane. Terapiami wspomagającymi są terapie: grupowa muzykoterapia, terapia grupowana w Sali gimnastycznej, gdzie dzieci usprawniane są ruchowo, zajęcia na basenie pod kierunkiem nauczyciela, terapia grupowa - socjoterapia, podczas której jest kładziony nacisk na uspołecznianie dzieci - ponieważ w tej sferze nasze dzieci maja największy problem.

AUTYZM

Terminem tym określane są całościowe zaburzenia rozwojowe okresu wczesnodziecięcego, charakteryzujące się upośledzeniem rozwoju umiejętności społecznych, brakiem mowy lub upośledzeniem jej rozwoju oraz powtarzanymi, stereotypowymi działaniami i zainteresowaniami dotyczącymi szczególnie obiektów nieożywionych. Występuje - w zależności od przyjętych kryteriów diagnostycznych - u około 5-20 dzieci na 10.000 urodzin, dotyczy częściej chłopców niż dziewcząt (5:1). Pierwsze objawy choroby występują przed ukończeniem 3 roku życia. Przyczyny powstawania zaburzenia nie są jeszcze dostatecznie wyjaśnione

Autyzm cechuje ogromna różnorodność objawów i stopnia ich nasilenia. Istnieją trzy podstawowe sfery zaburzeń funkcjonowania mózgu:

  • Upośledzenie interakcji społecznych

Problemy w kontaktach społecznych polegają na prawie całkowitym braku zainteresowania innymi osobami, niezdolności do włączania innych do zabawy lub rozmowy, na niemożności utrzymania odpowiedniego dystansu interpersonalnego oraz braku empatii. Występuje również zmienność nastroju, lękliwość i niepokój.

  • Upośledzenie komunikacji

Niezdolność komunikowania się polega głównie na niemożności opanowania mowy i ograniczeniu rozumienia mowy. Nasilenie zaburzeń jest bardzo różnorodne. W skrajnych przypadkach występuje całkowity braku rozumienia mowy oraz niezdolność mówienia utrzymująca się do wieku dorosłego. Inne dzieci uczą się mówić po 3-4 roku życia, jednak z nieprawidłową składnią i fonologią, jeszcze inne osiągają szybkie postępy, aż do używania pełnych, poprawnie artykułowanych zdań. Częsta jest echolalia, prozodia (melodia mowy) oraz wysoki i śpiewny głos.

  • Powtarzane i stereotypowe wzorce zachowania

U dzieci z autyzmem stwierdza się wąski zakres zainteresowań i aktywności oraz niedostateczną zdolność zabawy, sztywność i opór wobec zmian. Często trwają godzinami w bezużytecznych czynnościach, godzinami mogą bawić się sznurkiem lub kręcić kółka samochodu, wolą ustawiać lub rozstawiać zabawki niż się nimi bawić. Charakterystyczne jest zajmowanie się przedmiotami lub ich częściami, stereotypowe lub powtarzane manieryzmy ruchowe. Upośledzone są zabawy wymagające wyobraźni.
Specyfika zaburzeń funkcjonowania dzieci z autyzmem, przede wszystkim w sferze kontaktów społecznych i komunikacji, stanowiła i nadal stanowi ogromne wyzwanie dla rodziców, nauczycieli i terapeutów. Wiele tradycyjnych form oddziaływania terapeutycznego okazało się nieskutecznych w zetknięciu z tak szerokim zakresem deficytów rozwojowych. Obecnie najlepsze rezultaty, czego dowodzą obiektywne badania, przynosi wcześnie podjęta, intensywna terapia behawioralna, oparta o założenia współczesnej teorii uczenia się (Lovaas, 1987; Maurice i inni, 1996). Podstawowym celem tak rozumianego procesu terapeutyczno-edukacyjnego jest kształtowanie u dziecka jak największej ilości zachowań adaptacyjnych, które rozwiną jego niezależność i umożliwią mu efektywne funkcjonowanie w środowisku.

Postepowanie z osobami ze spektrum autyzm

Prowadzona terapia behawioralna ma na celu: rozwijanie zachowań deficytowych (min.: okazywanie uczuć, zabawa tematyczna, prawidłowa mowa), redukowanie zachowań niepożądanych (min.: zachowania agresywne i autoagresywne, nieprawidłowe reakcje emocjonalne), generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii w czasie.
Główną drogą do tego celu jest systematyczne wzmacnianie (nagradzanie) coraz bardziej zbliżonych do docelowych form zachowania przy użyciu znaczących dla dziecka wzmocnień. W pierwszym etapie terapii są to zazwyczaj tzw. wzmocnienia pierwotne, w postaci smakołyków lub preferowanych przez dziecko aktywności, w tym również zachowań autostymulacyjnych. Później, co również jest wynikiem uczenia się, coraz większego znaczenia nabierają wzmocnienia społeczne. Ważnym jest także ścisłe kontrolowanie sytuacji, w których zachowanie przebiega. Oznacza to odpowiedni sposób wydawania poleceń, które w pierwszej fazie terapii muszą być krótkie i bardzo konkretne, oraz umiejętne wprowadzanie i wycofywanie różnorodnych podpowiedzi (manualnych, wizualnych, werbalnych, itp.). Temu samemu celowi służy wprowadzanie do środowiska terapeutycznego wyraźnej struktury czasowo-przestrzennej.

Świadomość i współpraca

Kadra penitencjarna w codziennej pracy mierzy się ze zróżnicowanymi zachowaniami osób pozbawionych wolności, w tym także wynikającymi z różnego rodzaju zaburzeń. Świadomość oraz wiedza pozwalają na takie ukierunkowanie procesu resocjalizacji, aby prowadzenie oddziaływań penitencjarnych przynosiło efekty. W trakcie szkolenia szczegółowo omówiono zasady postępowania z osobami ze spektrum autyzmu. 

Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym „Sezam” na mocy podpisanego porozumienia współopracuje z Zakładem Karnym Nr 1 w Grudziądzu przeprowadziło szkolenie w ramach pracy zespołu do spraw zapewnienia  dostępności osobom ze specjalnymi potrzebami.

 

Tekst/zdjęcia kpt. Karolina Goss

 

Generuj pdf
Znajdź nas również na
Serwis Służby Więziennej