W dniu 13 grudnia 2023 roku w Chełmie odbyły się uroczystości 42. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.

      Uroczystości upamiętniające rozpoczęły się od Mszy Świętej w Bazylice Narodzenia NMP w intencji Ojczyzny i ofiar stanu wojennego. Po Mszy Świętej parlamentarzyści, przedstawiciele władz miasta, województwa, instytucji, służb mundurowych, kombatantów złożyli wieńce i wiązanki przy krzyżu upamiętniającym Księdza Jerzego Popiełuszkę na Górze Chełmskiej a następnie pod tablicą umieszczoną na murze Zakładu Karnego w Chełmie poświęconej internowanym działaczom Solidarności z terenu Miasta Chełma.Służbę Więzienną w trakcie uroczystości reprezentował ppłk Damian Knap – Dyrektor Zakładu Karnego w Chełmie wraz z pocztem sztandarowym.     

Stan wojenny został wprowadzony w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku przez I sekretarza KC PZPR i premiera generała Wojciecha Jaruzelskiego oraz ministrów obrony narodowej i spraw wewnętrznych. Potwierdzony dekretem Rady Państwa przyjętym wbrew prawu na posiedzeniu w nocy 13 grudnia (konstytucja nie zezwalała na wydawanie dekretów w czasie trwania sesji sejmu) formalnie administrowany przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego (przewodniczący generał W. Jaruzelski); uzasadniany załamaniem gospodarczym kraju, groźbą anarchii, wojny domowej i przejęcia władzy przez Solidarność. W rzeczywistości miał na celu obronę istniejącego systemu poprzez rozbicie                  i zlikwidowanie Solidarności jako wielkiej siły społecznej niezależnej od władzy komunistycznej. Na podstawie dekretów Rady Państwa i rozporządzeń Rady Ministrów ograniczono podstawowe prawa obywatelskie, m. in. aresztowano lub internowano łącznie ponad 10 tys. osób (w tym przewodniczącego Solidarności Lecha Wałęsę), zawieszono, następnie rozwiązano wszystkie związki zawodowe, zdelegalizowano część organizacji społecznych, zakazano strajków, zmilitaryzowano podstawowe dziedziny gospodarki (komunikację, telekomunikację, górnictwo, energetykę i ponad 100 największych przedsiębiorstw przemysłowych), zakazano zmian miejsca pobytu obywateli bez zezwolenia władz administracyjnych, przerwano, później jawnie kontrolowano łączność telefoniczną na okres od kilku tygodni do kilku miesięcy, zawieszono wydawanie wielu dzienników                    i czasopism, emitowano tylko programy I radia i telewizji, wprowadzono godzinę milicyjną oraz cenzurę korespondencji. Władze państwowe zwalczały organizacje i instytucje podziemne, strajki okupacyjne i demonstracje uliczne, pacyfikowały z użyciem specjalnych oddziałów MO (ZOMO) i ciężkiego sprzętu wojskowego. Kilkadziesiąt osób zginęło, zostało zamordowanych lub zmarło w wyniku pobicia. Wiele tysięcy osób aresztowano i skazano na kary więzienia lub grzywny, pozbawiono pracy, wymuszano składanie tzw. deklaracji lojalności wobec władz państwowych. Wśród internowanych prowadzono akcję werbunku na tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa, namawiano do emigracji; prowadzono kampanię propagandową uzasadniającą wprowadzenie stanu wojennego i atakującą Solidarność. 31 grudnia 1982 roku stan wojenny został zawieszony, a 22 lipca 1983 roku odwołany (przy zachowaniu części represyjnego ustawodawstwa).

     

tekst i foto: por. Paweł Kosiorek

 

Generuj pdf
Znajdź nas również na
Serwis Służby Więziennej