Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

 

Lata całe prześladowani po świecie rozsiani

 

Żołnierze Wyklęci, Niepokonani!

 

                                                                                    Tomasz R.

(fragment wiersza z 2017 r. skazanego odbywającego karę w Zakładzie Karnym w Iławie)

Obchody

W całym kraju odbywają się uroczystości poświęcone Żołnierzom Wyklętym. Pamięć o nich to hołd złożony ich postawie patriotycznej i poświęceniu dla ojczyzny. Heroizm pokolenia ubiegłego wieku może stanowić fundament do poszukiwania wzorca. Badania IPN wskazują, że w latach 1944-56 życie straciło ponad 20 tysięcy uczestników antykomunistycznego podziemia: w walkach, obławach lub zabitych potajemnie.

Z szacunku do historii...

Wyklęci byli żołnierzami polskiego podziemia niepodległościowego, którzy po zakończeniu II wojny światowej nie złożyli broni i stawili opór sowietyzacji Polski. Wyklęci - bo mieli być zapomniani, wyrzuceni na śmietnik historii. Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120 - 180 tys. Żołnierze wyklęci walczyli o prawo do urządzania się we własnym kraju po swojemu. Przeciwstawiali się narzuconemu porządkowi i jego przedstawicielom, służbom bezpieczeństwa ZSRS i podporządkowanymi im organom w Polsce. Wychowani byli w środowiskach gdzie honor, godność własna, wiara i szacunek dla tradycji narodowej były wartościami najcenniejszymi. Wybrali wtedy walkę z bronią w ręku. Zapłacili za swój wybór wysoką cenę – byli aresztowani, torturowani, skazywani przez zbrodnicze sądy, mordowani, zakopywani w bezimiennych dołach. Ci, którzy przeżyli okrzyknięci zostali „wrogami ludu”, próbowali żyć w miarę zwyczajnie. Wielu włączyło się w działalność opozycji antykomunistycznej, dzieląc się swoimi doświadczeniami z młodymi pokoleniami. Mają swój wkład w odzyskanie niepodległości. Zachowali honor i ideały, którymi żyli. Należy im się szacunek i pamięć. Naszą powinnością jest odnaleźć ich groby, zamordowanych zidentyfikować, zwrócić rodzinom, godnie pochować i przywrócić należne miejsce w historii. Tym nielicznym którzy przeżyli i przyczynili się do tego, że dziś żyjemy w wolnym kraju należy się nasza pomoc.

Dzień  1 marca wybrano nie przypadkiem – tego dnia w 1951 r. w mokotowskim więzieniu wykonano wyrok śmierci na 7 członkach IV Zarządu głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Ważne jest aby zachować o nich pamięć i przekazać młodym, bo jak powiedział Adam Mickiewicz w III cz. „Dziadów”: „Jeśli zapomnę o Nich – Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie.”

Danuta Siedzikówna „Inka” sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK bandytą nie była, chociaż tak traktowali żołnierzy wyklętych – komuniści. Jej ojciec został wywieziony przez sowietów do łagru. Matka współpracowała z AK, została aresztowana przez gestapo i rozstrzelana w lesie pod Białymstokiem. Inka została tylko z siostra Wiesławą. Razem wstąpiły do AK, została sanitariuszką. W trakcie jej procesu jeden z milicjantów przyznał nawet, że „Inka” udzieliła mu pierwszej pomocy, gdy został ranny. Bohaterską dziewczynę zamordowali funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa 28 sierpnia 1946 r. w gdańskim więzieniu przy ul. Kurkowej. Sześć dni później skończyłaby 18 lat. Podczas śledztwa była bita i poniżana. W brutalnym śledztwie odmówiła składania zeznań obciążających członków brygad wileńskich AK. Prośbę o łaskę dla niej skierował do Bieruta jej adwokat, ale została ona odrzucona. Wyrok wykonano przez rozstrzelanie. Krótko przed śmiercią Inka napisała : „Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba” to pamiętne zdanie stało się symbolem walki i męstwa nie tylko „INKI”, ale wszystkich Wyklętych. Szczątki Danuty Siedzikówny - INKI, spoczywały w bezimiennym dole do 2014 r.  28 sierpnia 2016 r. w Gdańsku odbył się uroczysty pogrzeb Inki.

Budowanie tożsamości narodowej

W iławskiej jednostce w ramach oddziaływań kulturalno - oświatowych, realizujemy dla osadzonych szereg zajęć związanych z kulturą i oświatą, przede wszystkim kształtujących postawy patriotyczne oraz obywatelskie. Trwa kolejna edycja konkursu plastyczno - literackiego „Jestem dumny, że jestem Polakiem” dotycząca omawianej tematyki. Osadzeni mają możliwość uczestnictwa poprzez wykonywanie twórczości własnej w postaci obrazów, rysunków, rzeźb, utworów literackich czy gazetek ściennych. Tematyka prac jest  związana z wydarzeniami historycznymi dotyczącymi Żołnierzy Wyklętych. W gazetce wydawanej w naszej jednostce poświęcono artykuł pamięci „Żołnierzom Wyklętym”. W oddziałach mieszkalnych przygotowano gazetki okolicznościowe, a w lokalnym radiowęźle trwa audycja poświęcona wspomnianej tematyce. Osadzeni mają też możliwość wypożyczenia kwartalnika "Wyklęci". W warunkach więziennych historia jest dziedziną, która często się pojawia w ramach prowadzonych oddziaływań penitencjarnych. Świadomość historyczna kształtuje przynależność nas samych i naszą tożsamość narodową. Czyny osadzone w czasie historycznym są oceniane i analizowane, poddajemy je osądowi. W tym kontekście pamiętanie o wydarzeniach z przeszłości jest istotne, ponieważ pozwala nam na wykorzystanie naszej wiedzy o przeszłości w celu podjęcia decyzji w jaki sposób chcemy wpłynąć na przyszłość.

Bieg ku pamięci

W 2013 grupa pasjonatów i działaczy społecznych postanowiła zorganizować „Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych” w lesie koło Zalewu Zegrzyńskiego. Pierwsza edycja biegu miała charakter surwiwalowy a wzięło w niej udział 50 uczestników. Rok później, dzięki wielkiemu zaangażowaniu ludzi z Fundacji Wolność i Demokracja, która organizuje go do dzisiaj, bieg zaczął nabierać rozpędu i został przeniesiony w miejsce znane z późniejszych edycji w Warszawie – Park Skaryszewski. Pobiegło wtedy 1500 biegaczy! Od 2015 bieg ma charakter ogólnopolski i na stałe wpisuje się w kalendarz wydarzeń biegowych.

W 2020 roku w Biegu wzięło udział ponad 75 000 uczestników z 370 miast: ok 300 miast-partnerów, 9 miast zagranicznych (Chicago, Christchurch, Herdorf, Keysborough, Londyn, Nowy Jork, Penrose Park, Wiedeń, Wilno), 50 miast (w ramach biegów garnizonowych) oraz 7 misji wojskowych za granicą (Afganistan, Bośnia i Hercegowina, Irak, Kosowo, Łotwa, Republika Środkowoafrykańska, Rumunia), gdzie hołd Żołnierzom Wyklętym oddali nie tylko polscy żołnierzy, ale również żołnierze z USA, Węgier, Danii, Ukrainy.

Kpr. Joanna Michałowska, st. referent działu penitencjarnego Zakładu Karnego w Iławie, uczestniczyła w tym wyjątkowym wydarzeniu i zajęła 2 miejsce w II Biegu Tropem Wilczym w Dzierzgoniu w kategorii służb mundurowych.

Serdecznie gratulujemy!

Tekst i zdjęcia: mjr Amadeusz Socha