Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Dziś, 27 stycznia 2025r., przypada 80. rocznica wyzwolenia obozu zagłady KL Auschwitz. Właśnie do tego wydarzenia z 1945 roku odnosi się obchodzony 27. dnia stycznia Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Od czasu ustanowienia przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005r., tego Dnia, wiele środowisk i organizacji lokalnych, samorządowych, naukowych, a także instytucji państwowych włącza się w obchody poświęcone pamięci o ofiarach zbrodni nazistowskich Niemiec.

Lokalną, choć obejmującą swym zasięgiem znaczny obszar Podkarpacia inicjatywą są obchody Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu formowane i organizowane między innymi przez Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami. W tym roku w to wielowymiarowe, organizowane po raz siedemnasty przedsięwzięcie włączyły się chociażby: Uniwersytet Rzeszowski, Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku, placówki edukacyjne z Sanoka, Urząd Miasta Sanoka, Powiat Sanocki, Gmina Komańcza a także ...Zakład Karny w Łupkowie. Tegoroczne obchody realizowane były pod hasłem "Ziemia Sanocka miejscem wielu kultur".

W ramach naszego zaangażowania w ww. obchody, w dniu 23.01.2025r., przedstawiciel Zakładu Karnego w Łupkowie uczestniczył w sesji naukowej pt „Ocaleni i ratujący. Holocaust Żydów na terenie Podkarpacia”, a także w uroczystości upamiętnienia zamordowanych na terenie Cmentarza Żydowskiego w Sanoku w czasie II wojny światowej sanockich Żydów.

Dzięki współpracy kadry penitencjarnej i Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, fakty związane z tragizmem Holocaustu przekazano także osobom pozbawionym wolności. W dniu 24.01.2025r., w Zakładzie Karnym w Łupkowie, podczas zajęć edukacyjnych grupa skazanych miała możliwość zapoznać się z historią obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu, a także obejrzeć film Allana Novaka pt. „Przekraczając rzekę: z Polski do raju” opowiadający historię żydowskiego rodzeństwa Fink z Sanoka. Dzięki wykładowi dr. Hab. prof. UR Wacława Wierzbieńca, nie zabrakło naukowego podejścia do poruszanej tematyki –  skazani mogli zapoznać się z ustaleniami badaczy w zakresie ukrywającej się w okupowanej Polsce (niopodal miejscowości Strzyżów) żydowskiej rodziny Ressler. Wyjątkową częścią zajęć edukacyjnych były osobiste świadectwa osób z drugiego pokolenia ocalonych z Holocaustu, które przedstawione zostały przez naszych specjalnych gości z USA – Sally Mizroh (Seattle) oraz Ninę i Marka Talbot (Nowy Jork). Ich opowieść miała szczególny, robiący na skazanych duże wrażenie, dwoisty charakter - z jednej strony mówili o tym ilu członków rodziny stracili w czasie Holocaustu, z drugiej zaś wskazywali, że nawet w tym mrocznym czasie znaleźli się ludzie, którzy pomogli ich rodzicom ten czas przeżyć. W tym kontekście znalazło się też miejsce na aktywność skazanych, którzy przygotowali biogramy osób, które mimo zagrożenia własnego życia ratowały w czasie II wojny światowej osoby ze społeczności żydowskiej. Na zakończenie zajęć nasi goście zainscenizowali obrzęd żydowskiego szabatu, co dla skazanych było szczególnym doświadczeniem zapoznania się z jednym z ważniejszych dla kultury żydowskiej ceremoniałów. Dzięki pomocy Artura Góreckiego z Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, skazani mieli możliwość zrozumienia przekazywanych przez gości z USA treści.

Całość obchodów, w których uczestniczyliśmy miała dwa wymiary - upamiętnienia i edukacji. Dzięki organizatorom przedsięwzięcia, głównie Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, mieliśmy, jako funkcjonariusze Służby Więziennej, sposobność się w nie włączyć podczas sesji naukowej i uroczystości na samockim kirkucie.Jednocześnie jednak mogliśmy je  współorganizować, inicjując zajęcia  dla naszych podopiecznych - osób pozbawonych wolności. Ich reakcje tak w trakcie jak i po zajęciach świadczyły o tym, że było to dla nich wydarzenie szczególnie ciekawe i pouczające.

Tekst: mjr Grzegorz Oleniacz.

Zdjęcia: mł.chor. Marek Fejdasz i dzięki uprzejmości organizatorów.