Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Diagnoza potrzeb i zasobów

W 2021 roku Centralny Zarząd Służby Więziennej we współpracy z Małopolskim Towarzystwem Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U", przeprowadził badania, których celem była diagnoza potrzeb i zasobów w zakresie profilaktyki zaburzeń uprawiania hazardu kierowane do osób osadzonych. Wyniki badań sondażowych wskazały na szczególną potrzebę opracowania programu profilaktycznego oraz przeszkolenie funkcjonariuszy z jego wdrażania i ewaluacji. Osoby osadzone w jednostkach penitencjarnych są w grupie ryzyka związanego z wystąpieniem zaburzeń uprawiania hazardu, co wskazuje na potrzebę nie tylko wdrażania programów z zakresu jego profilaktyki, ale także na potrzebę stosowania narzędzi przesiewowych. W kolejnym roku wdrożono szkolenia kadry, czego efektem są prowadzone od tego czasu oddziaływania

Losowość vs. Decyzyjność

Los to ludzkie życie, ale los to także loteria, coś na co nie mamy wpływu. Cykl spotkań programowych rozpoczął się od mini wykładu na temat samostanowienia, możliwości wpływania na rzeczywistość versus przypadkowości, losu na loterii i odrobinie życiowego „farta”. W obliczu różnorakich trudności pomocne okazują się umiejętności wyznaczania celów długoterminowych, podejmowania decyzji, radzenia sobie w stanie permanentnego stresu czy umiejętne wykorzystywanie indywidualnych zasobów oraz świadomość własnych słabości
i ograniczeń. To tylko niektóre z kompetencji, które bierzemy na warsztat podczas zajęć programowych. Kolejne spotkania dotyczą m. in. potrzeb i wartości, które kierunkują nasze postawy.

Gniew, stres, frustracja

Deprywacja, której doświadczają w więziennej codzienności osoby pozbawione wolności jest nierzadko źródłem silnego stresu i frustracji. Przedmiotem zajęć pozostaje także radzenie sobie z presją otoczenia i sytuacją stresową poprzez poszukiwanie, nazywanie oraz stymulowanie konstruktywnych i aprobowanych społecznie metod. Na jednym ze spotkań Pan Tomek otrzymał polecenie – odmów w sposób asertywny w sytuacji gdy: - „Znajomi świętują narodziny syna kolegi. Jutro ruszasz w daleką trasę samochodem, nie chcesz pić alkoholu. Oni naciskają”. Początkowo spojrzał na prowadzących i wzruszył ramionami, zapytał „Ale dlaczego mam odmówić?” - asertywność jest postawą, która pozwala zadbać o siebie, swoje potrzeby, uczucia i granice bez naruszania tychże u drugiej osoby. Jest to umiejętność, dzięki której potrafimy konstruować trwałe i dające satysfakcję związki z innymi ludźmi, oparte na wzajemnym szacunku. Niewielu osadzonych opanowało w trakcie życia na wolności postawę asertywną. Znakomita większość z nich do perfekcji dysponuje nastawieniem agresywnym czy uległością. Wielu nie potrafi także świadomie przewidywać konsekwencji własnych zachowań, co doprowadziło ich na drogę przestępczą. Konieczność prowadzenia edukacji w tych kwestiach pozostaje bezsprzecznie pilną sferą wymagającą zaopiekowania.

Zniekształcenia poznawcze związane z hazardem

Kształtowanie adekwatnych przekonań dotyczących charakteru losowych zdarzeń oraz postrzegania hazardu jako zjawiska obarczonego ryzykiem i mogącego powodować szkody w wielu obszarach życia jest jednym z elementarnych celów programu. Niemożność przerwania gry, kontrola predykcyjna, oczekiwania hazardowe, błędy interpretacyjne czy iluzoryczna kontrola to typowe zniekształcenia poznawcze, podlegające korekcji na zajęciach. W ramach programu przewidziano
9 spotkań, organizowanych dla maksymalnie 10-osobowej grupy osadzonych.

Dlaczego o hazardzie w więzieniu?

Jednostki penitencjarne są miejscem, w którym w stosunkowo prosty sposób można dotrzeć do osób z grup podwyższonego ryzyka wystąpienia zaburzeń uprawiania hazardu. Natomiast brak działań zmierzających do ograniczania ryzyka tych zaburzeń wśród osób pozbawionych wolności, może skutkować wzrostem liczby osób grających w sposób ryzykowny, szkodliwy lub też uzależnionych od hazardu w tej populacji. Stąd konieczność cyklicznego oddziaływania profilaktycznego w ramach wspomnianego programu readaptacyjnego pn. LOS – PRZYPADEK CZY MÓJ WYBÓR. Dwoje wychowawców działu penitencjarnego oraz psycholog działu terapeutycznego stanowią zespół prowadzący przedmiotowe oddziaływania w potulickiej jednostce.

Kolejne edycje zaplanowano na przyszły rok.

Tekst: ppor. Monika Stasińska

Grafika: por. Justyna Sejdowska-Szrajber