Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Dozór elektroniczny zapewnia odbywanie kary na wolności. Wolność ta jest oczywiście w odpowiedni sposób ograniczona, jednakże skazany mimo wszystko nie zostaje całkowicie wyeliminowany ze społeczności. Dzięki temu ma możliwość naprawienia popełnionych błędów i jednocześnie wypełniania swoich dotychczasowych obowiązków, takich jak chodzenie do pracy, zajmowanie się gospodarstwem domowym czy opiekowanie się dziećmi. Jakie warunki musi spełnić skazany, aby sąd wydał postanowienie o odbywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego?

1. Co to jest System Dozoru Elektronicznego

System Dozoru Elektronicznego jest rozwiązaniem prawnym umożliwiającym odbywanie kar, środków karnych lub zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego. Podstawowym założeniem ustawodawcy jest umożliwienie wykonania kary pozbawienia wolności, poza zakładem karnym dla sprawców czynów karalnych o mniejszym stopniu szkodliwości społecznej. Skazany w tym przypadku może prowadzić normalne życie osobiste, zawodowe i rodzinne z zachowaniem rygorów pełnej kontroli, sprawowanej za pomocą elektronicznego systemu monitorującego obsługiwanego przez Służbę Więzienną, służbę kuratorską oraz sądy. Odbywanie kary w tym systemie oparte jest na odpowiedzialności skazanego, samodyscyplinie i ścisłym przestrzeganiu określonego harmonogramu odbywania kary oraz nałożonych przez sąd obowiązków.

Karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny. Środki karne i zabezpieczające wykonuje się jako dozór zbliżeniowy lub mobilny – np. zakazy stadionowe, zakazy zbliżania się do określonej osoby oraz do kontroli miejsca stałego pobytu.

2. Jak działa System Dozoru Elektronicznego

Każda osoba odbywająca karę w Systemie Dozoru Elektronicznego ma założony na nogę, a w przypadku wyraźnych przeciwwskazań medycznych – na rękę, specjalny elektroniczny nadajnik. W miejscu zamieszkania skazanego instalowane jest urządzenie monitorujące, umożliwiające nieprzerwaną kontrolę przestrzegania ustalonego przez sąd harmonogramu. Każde odstępstwo od określonego przez sąd harmonogramu jest zgłaszane automatycznie do Centrali Monitorowania, skąd powiadamiane są odpowiednie organy wymiaru sprawiedliwości – sąd i zawodowy kurator sądowy. Dodatkowo urządzenie umożliwia dwustronną komunikację: pomiędzy Centralą Monitorowania, a osobą skazaną.

Osoba z zakazem zbliżania się do osób lub miejsc wyposażona jest w nadajnik z funkcją GPS (OPT), określającą miejsce przebywania, zaś osoba chroniona w rejestrator przenośny (TPT) służący do wykrywania obecności sprawcy, który ma orzeczony zakaz zbliżania do osoby chronionej.

3. Warunki umożliwiające odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE

Jeżeli wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego może starac się o odbwyanie kary w systemie dozoru elektornicznego. Taką zgodę może udzielić sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa, o ile zostały spełnione następujące warunki: jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary, skazany posiada określone miejsce stałego pobytu, osoby pełnoletnie wspólnie zamieszkujące ze skazanym wyraziły na to pisemną zgodę oraz gdy zostały spełnione warunki techniczne umożliwiające odbycie kary w tym systemie. Wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie.

Istotną zmianą w instytucji dozoru elektronicznego jest nadanie uprawnień tzw. komisji penitencjarnej do rozpatrywania części wniosków składanych przez skazanych. Komisja penitencjarna może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego m.in. jeżeli wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, zaś skazanie nie nastąpiło w warunkach recydywy. Dodatkowym warunkiem jest rozpoczęcie odbywania kary w zakładzie karnym. Wówczas komisja penitencjarna wydaje decyzję, na którą przysługuje skarga.

W sytuacji kiedy skazany ponownie ubiega się o wyrażenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przed sądem penitencjarnym, powinien odczekać 3 miesiące od dnia wydania postanowienia o odmowie. W przeciwnym razie sąd pozostawi jego wniosek bez rozpoznania. Możliwe jest również złożenie ponownego wniosku o udzielenie w/w zezwolenia przez komisję penitencjarną. Wówczas komisja penitencjarna nie pozostawi wniosku bez rozpoznania jeżeli został on złożony po upływie miesiąca od dnia wydania decyzji odmownej.

Skazany może wystąpić z wnioskiem o wyrażenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego zarówno przed osadzeniem go w zakładzie karnym jak i już w trakcie odbywania kary. O objęcie w/w instytucją mogą ubiegać się również osoby w stosunku do których sąd zarządził zastępczą karę pozbawienia wolności w miejscu uprzednio orzeczonej kary ograniczenia wolności.

Opracowanie: mł. chor. Grabowska Monika

Zdjęcia: mł.chor. Grabowska Monika, plut. Myrcha Dariusz