Zakład Karny nr 1 w Grudziądzu  podlega Okręgowemu Inspektoratowi Służby Więziennej w Bydgoszczy.

Jest zakładem karnym typu zamkniętego z oddziałami  zakładu karnego typu półotwartego i aresztu śledczego dla kobiet i mężczyzn. Jednostka jest przeznaczona dla osób młodocianych, odbywających karę pozbawienia wolności po raz pierwszy a także w przypadku kobiet, recydywistek penitencjarnych.                                      

Pojemność jednostki to 1426 osadzonych.

W Zakładzie Karnym nr 1 w Grudziądzu  od 1949 r. funkcjonuje Dom dla Matki i Dziecka, gdzie, zgodnie z art. 87 kkw kobiety mogą odbywać karę pozbawiania wolności wraz ze swoimi dziećmi oraz jedyny w kraju oddział ginekologiczno położniczy. Od 1983 r. w jednostce funkcjonuje Oddział Terapeutyczny dla Skazanych z Niepsychotycznymi Zaburzeniami Psychicznymi lub Upośledzonych Umysłowo, a od 1995 r. Oddział Terapeutyczny dla Skazanych Kobiet Uzależnionych od Alkoholu. Od 1957 r. w zakładzie  znajduje się jedyne w kraju  Centrum Kształcenia Ustawicznego dla skazanych kobiet, gdzie jest realizowana edukacja na poziomie podstawowym, zawodowym i licealnym.

Obok specyficznych oddziaływań resocjalizacyjnych np. kierowanych w stosunku do osadzonych kobiet ciężarnych, matek, uczennic, w jednostce realizowane są liczne programy sprzyjające readaptacji społecznej osadzonych, zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Osadzeni biorą także  udział w kursach współfinansowanych ze środków unijnych oraz w programie Praca Więźniów. Na terenie Zakładu Karnego są 4 hale produkcyjne gdzie skazani są zatrudnieni odpłatnie.

Zakład Karny Nr 1 w Grudziądzu zatrudnia ponad  400 Funkcjonariuszy i ok. 50  pracowników cywilnych.