Program „Praca dla więźniów”
Program „Praca dla Więźniów”, zainicjowany przez Ministra Sprawiedliwości w 2016 r. oraz realizowany przez Służbę Więzienną, polega na wspieraniu szeroko rozumianej readaptacji społecznej osób odbywających kary poprzez ich aktywizację zawodową. Zatrudnienie w warunkach izolacji więziennej jest jednym z podstawowych narzędzi oddziaływania penitencjarnego.
Korzyści społeczne i ekonomiczne wynikające z zatrudnienia skazanych są niezaprzeczalne, a dalszy rozwój programu „Praca dla więźniów” pozostaje w interesie ogółu społeczeństwa.
Podejmowane przedsięwzięcia opierają się na trzech filarach:
1. budowie na terenie zakładów karnych hal produkcyjnych,
2. rozszerzeniu zakresu możliwości nieodpłatnej pracy więźniów na rzecz samorządów,
3. ulgach dla przedsiębiorców i kontrahentów zatrudniających więźniów.
Podstawę funkcjonowania programu stanowią przepisy następujących aktów prawnych:
- ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności (Dz. U. z 2014 r. poz. 1116, z późn. zm.),
- ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. 1997 Nr 90 poz. 557, z późn. zm.),
- rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 2021 r. w sprawie Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1078).
Jednym z podstawowych zadań Służby Więziennej, zapisanych w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o Służbie Więziennej, jest prowadzenie oddziaływań penitencjarnych resocjalizacyjnych wobec osób pozbawionych wolności, przede wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczania, zajęć kulturalno-oświatowych, zajęć z zakresu kultury fizycznej i sportu oraz specjalistycznych oddziaływań terapeutycznych w trakcie wykonywania kary pozbawienia wolności. Rola i znaczenie pracy w prowadzonych oddziaływaniach penitencjarnych została również podkreślona w art. 67 § 3 ustawy Kodeks karny wykonawczy poprzez wskazanie pracy jako jednego z najważniejszych narzędzi służących do wzbudzania w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw i tym samym powstrzymywania się od powrotu do przestępstwa.
Głównym celem wprowadzonego w 2016 roku programu „Praca dla więźniów” było wspieranie szeroko rozumianej readaptacji społecznej osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych, a w szczególności ich aktywizacji zawodowej.
Przed wdrożeniem programu tj. na koniec 2015 roku średnioroczne zatrudnienie wyniosło 24750 skazanych i ukaranych, powszechność zatrudnienia w populacji skazanych kwalifikujących się do pracy wyniosła 56,40%.
Powszechność zatrudnienia w populacji skazanych kwalifikujących się do pracy w roku 2021 ukształtowała się na poziomie 79,75%, natomiast w 2022 roku wyniosła 91,06%. Wskaźnik bezrobocia wśród skazanych i ukaranych zmniejszył się z 27,4% w 2015 r. do 15,5% w roku 2020 oraz do 13,12% w 2021 roku. W 2022 roku ukształtował się na poziomie 5,74%.
Współpraca ze Spółkami Skarbu Państwa:
Ogólnopolski charakter oraz kilkuletnie doświadczenie wyniesione ze współpracy pomiędzy Służbą Więzienną, a spółkami Skarbu Państwa sprawia, że Poczta Polska S.A., WARS S.A. oraz Lasy Państwowe są ważnymi strategicznymi partnerami w realizacji programu „Praca dla więźniów”. Jednostki penitencjarne podejmują aktywne działania celem zapewnienia tym kontrahentom odpowiedniej liczby skazanych do pracy, jak również poszukują kolejnych kontrahentów strategicznych o zasięgu regionalnym oraz ogólnopolskim.
Zatrudnienie w halach
Zgodnie z założeniami programu „Praca dla więźniów” w Polsce miało powstać 40 hal produkcyjnych przy zakładach karnych i aresztach śledczych. Znaczenie powstania tych obiektów dla Służby Więziennej w perspektywie rozwoju programu spowodowało, że obecnie funkcjonuje już 50 hal produkcyjnych. Trwa budowa kolejnych obiektów.
Obiekty produkcyjne powstałe w latach 2016-2022
Lp. |
Lokalizacja obiektu |
Rok oddania obiektu do użytku |
|
1. |
ZK Krzywaniec |
2016 |
|
2. |
AŚ Poznań |
2016 |
|
3. |
ZK Potulice |
2016 |
|
4. |
ZK Gębarzewo |
2016 |
|
5. |
AŚ Koszalin (OZ Dobrowo) |
2017 |
|
6. |
AŚ Warszawa-Grochów |
2017 |
|
7. |
ZK Sieraków Śląski |
2017 |
|
8. |
AŚ Kraków (OZ Kraków) |
2017 |
|
9. |
ZK Nr 1 Grudziądz |
2017 |
|
10. |
ZK Nowy Wiśnicz |
2017 |
|
11. |
ZK Iława |
2018 |
|
12. |
ZK Czarne (OZ Szczecinek) |
2018 |
|
13. |
AŚ Koszalin (OZ Dobrowo) |
2018 |
|
14. |
ZK Włocławek |
2018 |
|
15. |
ZK Czerwony Bór |
2018 |
|
16. |
ZK Strzelce Opolskie |
2018 |
|
17. |
ZK Włodawa |
2018 |
|
18. |
AŚ Szczecin (OZ Stargard) |
2018 |
|
19. |
ZK Wronki |
2018 |
|
20. |
ZK Trzebinia |
2018 |
|
21. |
ZK Rzeszów |
2018 |
|
22. |
ZK Nowy Wiśnicz |
2018 |
|
23. |
ZK Racibórz |
2018 |
|
24. |
ZK Nysa |
2018 |
|
25. | ZK Kamińsk | 2019 | |
26. | AŚ Kielce | 2019 | |
27. | ZK Łowicz | 2019 | |
28. | ZK Garbalin | 2019 | |
29. | AŚ Warszawa - Białołęka | 2018 | |
30. | ZK Nr 1 Grudziądz (OZ Grudziądz) | 2019 | |
31. | ZK Przytuły Stare | 2020 | |
32. | AŚ Olsztyn (OZ Olsztyn) | 2020 | |
33. | ZK Nr 1 Grudziądz | 2020 | |
34. | ZK Stare Borne | 2020 | |
35. | ZK Wronki | 2020 | |
36. | ZK Wronki | 2020 | |
37. | ZK Rzeszów | 2020 | |
38. | ZK Gorzów Wlkp. (OZ Słońsk) | 2020 | |
39. | AŚ Warszawa - Białołęka | 2020 | |
40. | ZK Sztum | 2020 | |
41. | ZK Zaręba | 2020 | |
42. | ZK Głogów | 2021 | |
43. | AŚ Suwałki | 2021 | |
44. | ZK Chełm | 2021 | |
45. | ZK Kluczbork | 2021 | |
46. | ZK Strzelin | 2021 | |
47. | AŚ Bytom (OZ Zabrze) | 2021 | |
48. | ZK Wrocław nr 1 | 2021 | |
49. | AŚ Międzyrzecz | 2022 | |
50. | ZK Jastrzębie Zdrój | 2022 |
Obiekty produkcyjne pozostające w realizacji
Lp. |
Lokalizacja obiektu |
1. |
ZK Gębarzewo |
2. |
ZK Wrocław nr 1 |
Jeden z filarów programu „Praca dla więźniów” stanowią ulgi i ułatwienia organizacyjne dla przedsiębiorców i kontrahentów zatrudniających osoby pozbawione wolności, pozwalające na znaczące obniżenie kosztów związanych z zatrudnieniem, a w rezultacie również redukcję ogólnych kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Każdemu przedsiębiorcy przysługuje ryczałt z tytułu zatrudnienia osób pozbawionych wolności, który wynosi 35% wartości wynagrodzeń wypłacany z tytułu zwiększonych kosztów zatrudnienia skazanych ze środków Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy.
Innymi korzyściami dla przedsiębiorców współpracujących ze Służbą Więzienną w zakresie zatrudnienia osób pozbawionych wolności wynikających z kooperacji są w szczególności:
- brak potrzeby zawierania indywidualnych umów o zatrudnienie osób pozbawionych wolności (zatrudniony skazany nie staje się pracownikiem w rozumieniu prawa pracy),
- pracodawca zwolniony jest z obowiązku stosowania przepisów prawa pracy (z wyjątkiem przepisów dotyczących czasu pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy),
- pracodawca jest zwolniony z obowiązku odprowadzania składki zdrowotnej za zatrudnienie osoby pozbawionej wolności,
- korzystanie z darmowej ochrony obiektów produkcyjnych zlokalizowanych na terenach ścisłych aresztów śledczych i zakładów karnych,
- prawo do wnioskowania o zmianę miejsca i rodzaju pracy lub o wycofanie z zatrudnienia bez zachowania formy i terminów przewidzianych w prawie pracy co powoduje większą swobodę w doborze pracowników,
- możliwość uzyskania dofinansowania działań prowadzących do tworzenia nowych miejsc pracy dla skazanych oraz ochronę istniejących ze środków Funduszu Aktywizacji Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy.
Korzyści dla więźniów
- możliwość podjęcia pracy daje szansę bezpłatnego przyuczenia do zawodu i przyuczenia do późniejszej aktywizacji zawodowej w warunkach wolnościowych,
- zatrudnienie daje możliwość pozyskania środków finansowych przez osadzonych na własne potrzeby w sposób akceptowany społecznie, co może pozwolić na finansowe wspieranie rodziny przez przekazywanie jej zarobionej kwoty oraz może stanowić źródło pokrycia kar pieniężnych, np: alimentów lub grzywien,
- wykonywanie konkretnych czynności uczy systematyczności i wywiązywania się z przydzielonych obowiązków, kształtuje poczucie odpowiedzialności za wykonaną pracę i jest treningiem do samodzielnego życia na wolności oraz przygotowaniem do powrotu do społeczeństwa,
- zatrudnienie w więzieniu stwarza możliwość zagospodarowania czasu wolnego, przeciwdziała rozwojowi podkultury więziennej, przemocy w stosunku do innych osadzonych czy samookaleczeniom,
- kształtowanie poczucia przydatności, pożyteczności, nabycia umiejętności współpracy w zespole, pojawienia się poczucia sensu życia, sensowności podejmowanego wysiłku, poczucia bycia docenianym przez innych,
- powstawanie nowych miejsc pracy stworzą nową sytuację, znoszącą poczucie bezcelowości pobytu w zakładzie karnym oraz pozwala zachować sprawność zawodową, siły fizyczne i umysłowe.
Zapraszamy wszystkich przedsiębiorców do nawiązania współpracy ze Służbą Więzienną w zakresie zatrudnienia osób pozbawionych wolności.
Jednostki penitencjarne lub ich oddziały zewnętrzne znajdują się w 172 lokalizacjach we wszystkich województwach w Polsce. Istnieje możliwość współpracy na poziomie regionalnym.
Krok po kroku- co należy zrobić aby zatrudnić osadzonego?
Wyszukaj na mapie Polski najbliżej położoną jednostkę penitencjarną w obszarze Twojego zainteresowania.
Wyślij do odpowiedniej jednostki zapytanie ofertowe podając podstawowe dane organizacji, którą reprezentujesz, zakres i czas planowanych prac, do których mogą zostać skierowani osadzeni, miejsce pracy, liczbę pracowników.
Skontaktuj się z właściwym specjalistą we właściwym Okręgowym Inspektoracie Służby Więziennej.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |