Opis jednostki
W areszcie funkcjonuje także ośrodek diagnostyczny obsługujący głównie jednostki penitencjarne okręgu opolskiego, w którym przeprowadzane są badania psychologiczne i psychiatryczne osób pozbawionych wolności. Pojemność całkowita Aresztu Śledczego wraz z oddziałami zewnętrznymi wynosi 607 miejsc. Na terenie jednostki działają cztery świetlice, radiowęzeł, biblioteka (12 tys. woluminów), a także funkcjonuje sieć telewizji kablowej. Opiekę medyczną zapewnia osadzonym dobrze wyposażony Zakład Opieki Zdrowotnej zatrudniający lekarzy różnych specjalności i średni personel medyczny. Zgodnie z art.32c ust.2 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo Atomowe w Areszcie Śledczym w Opolu stosujemy źródła promieniowania jonizującego na podstawie zezwoleń wydanych przez Opolskiego Państwowego Inspektora Sanitarnego. Działalność ta nie wpływa na zdrowie ludzi i na środowisko. Pracownia Diagnostyki Obrazowej wyposażona jest w aparat stacjonarny RTG QUEST 500 oraz aparat stomatologiczny HELIODENT DS.
W areszcie, ze znaczącym udziałem instytucji i organizacji społecznych, kulturalnych, wychowawczych oraz religijnych, prowadzona jest wobec osadzonych profilaktyka uzależnień. Działają grupy wsparcia Anonimowych Alkoholików i Anonimowych Narkomanów. Szczególne znaczenie mają oddziaływania socjalizujące adresowane do środowiska skazanych kobiet. W ich ramach realizowane są programy readaptacyjne i ogólnorozwojowe, których jednym z ważniejszych elementów jest praca na cele społeczne i charytatywne przy osobach starszych i chorych. Miejscem praktyk religijnych jest kaplica więzienna.
Od 1 czerwca 2012 roku do Aresztu Śledczego w Opolu został administracyjnie dołączony Oddział Zewnętrzny w Turawie, utworzony w miejsce dotychczas istniejącego Ośrodka Doskonalenia Kadr Służby Więziennej "Korab" w Turawie. Oddział przeznaczony jest dla skazanych kobiet zakwalifikowanych do odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych dla młodocianych typu półotwartego i otwartego oraz skazanych dorosłych pierwszy raz odbywających karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu półotwartego i otwartego, jak i recydywistów penitencjarnych odbywających karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu półotwartego i otwartego. Pojemność Oddziału Zewnętrznego wynosi 155 miejsc w celach wieloosobowych.
W dniu 1 października 2017r. do Aresztu Śledczego w Opolu dołączono kolejny oddział zewnętrzny. Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2017 roku zniesiono bowiem Zakład Karny w Opolu, w jego miejsce tworząc Oddział Zewnętrzny w Opolu administracyjnie podległy Aresztowi Śledczemu w Opolu. Jest to jednostka typu otwartego, a przebywają w niej skazane kobiety odbywające karę po raz pierwszy, recydywistki penitencjarne oraz skazane młodociane. Pojemność oddziału wynosi 111 miejsc.
Od 1 sierpnia 2018 roku w strukturze Aresztu Śledczego w Opolu funkcjonuje Zespół Terenowy Systemu Dozoru Elektronicznego, który od 1 lutego 2020 roku stanowi samodzielny Dział Dozoru Elektronicznego. Realizuje zadania polegające między innymi na: sprawdzaniu warunków technicznych, instalowaniu i deinstalowaniu urządzeń monitorujących skazanych odbywających karę w systemie dozoru elektronicznego, jak również wizyty związane z kontrolą lub naruszeniem warunków odbywania kary. W latach 2019-2021 Zespół Terenowy przejechał ponad pół miliona kilometrów wykonując zadania głównie w województwach opolskim i dolnośląskim.
Historia Aresztu Śledczego w Opolu
Początki Aresztu Śledczego w Opolu sięgają XIX wieku. W latach 1879 - 1881 powstał zespół budynków Królewskiego Pruskiego Sądu i Więzienia. Stare plany miasta wskazują, że z budynku sądu biegł łącznik do gmachu więzienia. Samo więzienie zostało wzniesione z czerwonej cegły licowanej ze stropami ceramicznymi. W rzucie poziomym przybrał kształt litery T, dwa skrzydła zwykłe leżą na kierunku wschód-zachód, skrzydło wydłużone skierowane jest na północ. W czasie II wojny światowej budynek sądu uległ całkowitemu zniszczeniu, a w następnych latach rozebrano go (dzisiaj w tym miejscu stoją dwa wieżowce mieszkalne). Budynek więzienia został zniszczony częściowo - odbudowano go według pierwotnych założeń architektonicznych. Władze niemieckie opuściły jednostkę w styczniu 1945r. Wtedy to, spośród 245 więźniów 106 przekazano gestapo, 52 zwolniono, a 87 ewakuowano pieszo do więzienia w Brzegu. Pierwsi powojenni więźniowie trafili do aresztu na początku kwietnia 1945r. Przypuszczalnie było wśród nich wielu miejscowych Ślązaków podejrzewanych o współpracę z okupantem, a także osoby, którym zarzucano działalność antypaństwową. Był to bardzo ponury okres nie tylko w dziejach opolskiego więzienia - znamiennym tego przykładem jest fakt, że od grudnia 1945r. do września 1946r. naczelnikiem był tutaj Salomon Morel, wówczas były komendant obozu w Świętochłowicach-Zgodzie, w którym dokonywano mordów jeńców niemieckich. Do 1956r., tak jak wszystkie więzienia w Polce, opolski areszt pozostawał w gestii Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Na mocy ustawy z 11 września 1956r. więziennictwo przeszło do zakresu działania Ministerstwa Sprawiedliwości.