Opis jednostki
Zgodnie z zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia przeznaczenia zakładów karnych, Zakład Karny w Jastrzębiu-Zdroju przeznaczony jest dla skazanych recydywistów. Pojemność jednostki wynosi 1113 miejsca. Odbywają w niej karę zarówno osadzeni odbywający karę w systemie zwykłym, programowanego oddziaływania jak i terapeutycznym. Od roku 2003 w Zakładzie Karnym w Jastrzębiu-Zdroju funkcjonuje oddział terapeutyczny dla skazanych uzależnionych od alkoholu, a w roku 2024 uruchomiony został oddział terapeutyczny dla skazanych uzależnionych od innych niż alkohol substancji psychoaktywnych.
Jednostka jest zakładem typu półotwartego co wiąże się z większą „otwartością” zakładu na świat zewnętrzny, zarówno poprzez współpracę z organizacjami zewnętrznymi jak i realizacją zezwoleń na czasowe opuszczanie Zakładu Karnego przez samych osadzonych. Podstawy prawne działania Zakładu Karnego określa m.in.:Ustawa o Służbie Więziennej z dnia 9 kwietnia 2010 roku (Dz. U. z 2010 r. Nr 79, poz. 523),Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. 1997, Nr 90, poz. 557 z późn. zm.).
Zakład Karny w Jastrzębiu-Zdroju powstał w roku 1963 jako Ośrodek Pracy Więźniów. Jego powstanie było ściśle związane z rozwojem przemysłu węglowego Górnego Śląska. W tym czasie skazani uczestniczyli w budowie kopalń węgla kamiennego oraz wielu innych obiektów przemysłowych rozsianych na terenie całego Śląska. Początkowo zakładano że jednostka istnieć będzie przez okres nie przekraczający 15 lat, funkcjonuje jednak nieprzerwanie ponad pół wieku, na przestrzeni tego czasu zmieniało się jej przeznaczenie, struktura, charakter i zaludnienie.
Podobnie jak w przeszłości tak i dziś priorytetem zakładu pozostaje zatrudnienie skazanych na potrzeby podmiotów zewnętrznych. Skazani zatrudniani zarówno odpłatnie jak i nieodpłatnie świadczą pracę na rzecz lokalnych samorządów i prywatnych firm. W jednostce funkcjonuje oddział terapeutyczny dla skazanych uzależnionych od alkoholu.
Jednostka położona jest w dzielnicy Szeroka niedaleko jednej z głównych ulic tego osiedla, ulicy J. Gagarina w odległości około 1,5 km od kopalni Zofiówka. Teren zakładu ma kształt prostokąta i obecnie obejmuje 7,26 ha. W tej chwili jednostka składa się z 9 pawilonów mieszkalnych przeznaczonych dla osadzonych, dwóch budynków administracyjnych oraz kilku budynków pomocniczych (pralnia, kuchnia, magazyny, etc.). Osadzeni mają dostęp do kaplicy, sali ekumenicznej oraz do świetlic i boiska sportowego.
Na mocy Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2024 r. został utworzony Oddział Zewnętrzny Zakładu Karnego w Jastrzębiu-Zdroju, który jest zakładem typu otwartego i przeznaczony jest dla mężczyzn, recydywistów penitencjarnych. Pojemność jednostki wynosi 30 miejsc.
tekst: mjr Tomasz Marciniak, mł. chor. Justyna Pająk