Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

Zakład Karny w Płocku formalnie jest oznaczony jako zakład karny typu zamkniętego dla recydywistów penitencjarnych, w rzeczywistości realizuje zadania wykraczające poza tę kwalifikację. Oprócz recydywistów przebywają tu również odbywający karę po raz pierwszy – pozostający do dyspozycji pobliskich sądów i prokuratur a także ukarani. Ponadto Zakład Karny w Płocku dysponuje oddziałem dla tymczasowo aresztowanych oraz oddziałem terapeutycznym dla osób z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi i upośledzonych umysłowo. Od wielu lat na terenie zakładu działa Centrum Kształcenia Ustawicznego, biblioteka oraz Warsztat Terapii Zajęciowej. Aktualnie ustalona pojemność jednostki wynosi 621 miejsca. Dziejowe zawieruchy i historyczne paradoksy sprawiły, że płockie więzienie stworzono w Prusach, rozbudowano w carskiej Rosji, a dopiero po ponad stu latach rozpoczęło służbę dla niepodległej Rzeczypospolitej. Historię płockiej jednostki datuję się od roku 1803, kiedy to pruscy zaborcy wybudowali nowy, dwupiętrowy budynek przeznaczony na więzienie publiczne, według projektu architekta Dawida Gilla. Budynek i otoczenie ogrodzone były murem na kształt fortecy. Nad bramą wejściową umieszczono napis w języku polskim :"Postrach rzuca na niecnych, dobrych ubezpiecza tym domem Fryderyk Wilhelm III"Po upadku powstania listopadowego w 1831 roku zaborcze władze rosyjskie zapełniły stare więzienie „buntownikami”, jak nazywano powstańców. Wówczas okazało się, że konieczne jest zbudowanie nowych pomieszczeń więziennych dla tych, którzy nie pogodzili się z myślą o utracie niepodległości. Obok więzienia z czasów pruskich, w 1846 roku wybudowano więc kolejne gmachy według planów Henryka Marconiego. Po uzyskaniu niepodległości w 1918 roku, władze polskie przystąpiły do modernizacji zabudowań więziennych. W czasach dwudziestolecia międzywojennego naczelnicy przeprowadzili wiele zmian w płockiej jednostce, tworząc np. warsztaty, w których zatrudniani byli osadzeni. Podczas wojny polsko – sowieckiej zakład ewakuowano, zaludniono ponownie pod koniec sierpnia 1920 roku. W czasie okupacji 1939 -1945 władze niemieckie nie dokonały znacznych przeobrażeń w infrastrukturze więzienia. W 1945 roku zorganizowano przedsiębiorstwo metalowe, a w 1972 roku rozpoczęto budowę nowego budynku więziennego. Przebudowano i zmodernizowano wieże ochronne, zaś w 1974 roku po modernizacji jednego z pawilonów podjęto budowę pralni i kuchni. W roku 1991 – w związku z wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II w Płockim więzieniu przeprowadzono gruntowne porządki. W ostatnim czasie dokonano modernizacji stanowiska dowodzenia oraz podjęto kompleksowe prace remontowe w oddziałach mieszkalnych. W dwustuletniej historii Zakładu Karnego w Płocku wyjątkowym był wspomniany rok 1991, kiedy to na terenie płockiej jednostki doszło do wydarzenia bez precedensu w dziejach polskiego więziennictwa – wizyty Ojca Świętego. Miało to miejsce w dniu 7 czerwca, w trakcie IV Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Na dziedzińcu jednostki oczekiwała na Papieża grupa ok. 330 skazanych, oficjalni goście – ówczesny minister sprawiedliwości – prof. W. Chrzanowski, duża grupa dziennikarzy oraz funkcjonariusze płockiego zakładu. Po oficjalnych powitaniach Ojciec Święty, wbrew ustalonemu porządkowi spotkania, udał się ku zaskoczeniu wszystkich zebranych bezpośrednio między osadzonych, witając się z nimi i błogosławiąc. Mottem wystąpienia Papieża stały się słowa skierowane do wszystkich osadzonych : „Jesteście skazani, ale nie potępieni”. Na pamiątkę papieskiej wizyty w otaczającym zakład murze umieszczono okolicznościową tablicę. W pracy resocjalizacyjnej administracja jednostki jest wspierana przez kościoły i związki wyznaniowe. Ponadto w szerzeniu wiedzy o kulturze i wdrażaniu do udziału w różnych dziedzinach życia kulturalnego bardzo pomocne są kontakty nawiązane z Płockim Ośrodkiem Kultury i Sztuki, Książnicą Płocką, Muzeum Mazowieckim, Płockim Towarzystwem Fotograficznym, Miejskim Zespołem Obiektów Sportowych, Teatrem Dramatycznym, Wyższym Seminarium Duchownym, Szkołą Wyższą im. Pawła Włodkowica oraz Urzędem Miasta Płocka.

Od 1 kwietnia 2018 roku, na podstawie Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 marca 2018 roku, Dyrektorowi Zakładu Karnego w Płocku podlega Oddział Zewnętrzny      w Płońsku, który powstał w miejscu zniesionego Aresztu Śledczego w Płońsku. Tym samym pojemność płockiej jednostki wzrosła z 621 do 789 miejsc zakwaterowania.