Ochrona społeczeństwa
Humanitarne i praworządne traktowanie osób pozbawionych wolności
Resocjalizacja skazanych

W Zakładzie Karnym w Trzebini przebywają skazani odbywający karę po raz pierwszy w warunkach zakładu typu półotwartego oraz skazani młodociani. Zakład posiada też kilkudziesięcioosobowy oddział otwarty. Aktualnie jednostka penitencjarna posiada 324 miejsca dla osób pozbawionych wolności.

Rys historyczny

Pierwszą jednostką penitencjarną na terenie powiatu chrzanowskiego był, powołany końcem lat czterdziestych, Ośrodek Pracy Więźniów przy krakowskim areszcie śledczym. Skazani zajmowali baraki, które istnieją do dzisiaj i służą za mieszkania socjalne. Byli wtedy zatrudniani w mieszczącej się na terenie Trzebini, nieistniejącej już, kopalni węgla kamiennego "Siersza". W 1950 roku, jako Oddział Zewnętrzny nr 1 Aresztu Śledczego w Krakowie-Podgórzu, ośrodek został przeniesiony do Gaja. Skazani byli umieszczeni w czteropiętrowym, również istniejącym do dzisiaj, bloku na os. Awaryjnym (obecnie Jana Pawła II). Średnio przebywało tam 150 osób. Skazani pracowali przy budowach na zlecenie krakowskiej firmy EnergoPrzem, a od 1970 roku dla katowickiego Prinż-u. W oddziałach zewnętrznych pracowali skazani młodociani (którzy nie przekroczyli 21 roku życia), pierwszy raz karani, mający zasądzone wyroki nie dłuższe niż 5 lat. W 1972 roku, przy Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych nr 9 w Krakowie (baza w Trzebini) stanowiącym własność PKP, zostało zaadaptowanych kilka baraków na rzecz powstającego Oddziału Zewnętrznego nr 2 AŚ Kraków. Był to ten teren przy ulicy Słowackiego, na którym dzisiaj mieści się Zakład Karny. Dwa lata później, w 1974 roku, został zlikwidowany OZ nr 1 w Gaju. Osadzonych i funkcjonariuszy przeniesiono do mogącego pomieścić 200 osób OZ w Trzebini i innych jednostek więziennictwa w Krakowie. Po wprowadzeniu reformy administracyjnej i powołaniu 49 województw Trzebiński OZ zaczął podlegać Okręgowemu Zarządowi Zakładów Karnych w Katowicach. W listopadzie 1977 roku OZ przy ul. Słowackiego został przekształcony w Ośrodek Przystosowania Społecznego. Zmieniła się wówczas struktura osadzonych i system wykonywania kary pozbawienia wolności. Zamiast odbywających karę po raz pierwszy, w Trzebini zostali zakwaterowani umieszczeni, czyli recydywiści penitencjarni po odbyciu kary pozbawienia wolności. Mieli oni być poddawani „szczególnemu oddziaływaniu resocjalizacyjnemu”, mającemu im pomóc w powrocie do życia w społeczeństwie. Okres pobytu w takim ośrodku nie mógł być krótszy niż dwa lata ani dłuższy niż 5 lat. Pierwszym Naczelnikiem OPS, wydelegowanym z Aresztu Śledczego w Katowicach, został mjr Adam Bryda. Dnia 1 marca 1982 roku na Naczelnika został powołany mjr Jan Świder kierujący jednostką do 1999 roku. Od tego czasu położono duży nacisk na oddziaływania wychowawcze oraz działania kulturalno-oświatowe. Początkiem lat dziewięćdziesiątych XX wieku nastąpiły znaczące zmiany struktury organizacyjnej więziennictwa. Powstały Rejonowe Areszty Śledcze, a później Okręgowe Inspektoraty Służby Więziennej. Zmiany w podziale administracyjnym kraju sprawiły, że "trzebińskie więzienie" z czasem trafiło ponownie do struktury administracyjnej krakowskiego RAŚ przy ul. Montelupich 7, a obecnego OISW.

Od 1 czerwca 1990 roku, z chwilą likwidacji OPS-ów, jednostka zmieniła swój status na zakład karny, o charakterze otwartym i półotwartym dla odbywających karę po raz pierwszy i młodocianych. W sposób znaczący zmieniła się też struktura administracyjna samego zakładu karnego. Zatrudnienie większej liczby funkcjonariuszy w dziale penitencjarnym umożliwiło łatwiejsze przystosowanie zakładu do wymogów zmieniającego się prawa karnego wykonawczego i skuteczniejsze objęcie, większej liczby skazanych, oddziaływaniami ukierunkowanymi na społeczną readaptację. Wskutek intensywnie prowadzonych oddziaływań penitencjarnych oraz coraz szerszej współpracy Służby Więziennej z samorządami terytorialnymi, organizacjami pozarządowymi o charakterze charytatywnym oraz kościołami i związkami wyznaniowymi trzebiński zakład karny aktywnie włączył się w życie społeczności lokalnej.

Zdjęcie wykonane  z "lotu ptaka": Robert Wall